Zespół dworski Prochownia w Nawojowej Górze

Zespół dworski Prochownia (Willa Domańskich) to zespół dworski w Nawojowej Górze  niedaleko Krzeszowic. Składają się z dworu murowanego z XVIII wieku, z domku ogrodnika,  stajni z wozownią i parku krajobrazowego z XIX/XX wieku.

Historia

Willa Domańskich mieści się w jednym z przysiółków Nawojowej Góry zwanym Prochownią. W budowli  znajdują się fragmenty murów dawnej prochowni, która to na przełomie XVII i XIX wieku uległa poważnym uszkodzeniom na skutek wybuchu. Budynek odbudowano i pełnił on swoją funkcję do roku 1916, w którym zakupił go profesor Napoleon Nikodem Cybulski. W roku 1920 budynek dla swej żony Karoliny kupił przedsiębiorca Karol Gustaw Domański. Żonie nie spodobała się nowa rezydencja, więc małżonek postanowił ją gruntownie przebudować w duchu włoskiego romantyzmu. Zadanie powierzył cenionemu architektowi Leonowi Wilmannowi,  późniejszemu burmistrzowi miasta Trzebinia. Willa Domańskich zyskała wspaniałe inspirowane włoskim romantyzmem dwubiegowe schody prowadzące na taras, narożne wykusze w kształcie wieżyczek oraz wieżycę usytuowana na zachodnim krańcu budynku, który zyska również pięknie utrzymane założenie parkowe. Wnętrza obiektu zyskały nowy blask. Kuchnie w modnym wtedy stylu zakopiańskim zaprojektował sam Stanisław Wyspiański, sypialnia zyskała wyposażenie inspirowane stylem starożytnego Egiptu. Część wyposażenia zaś przywieziono do nowego gniazda rodziny z poprzedniej siedziby Lwowa. Były to min. konsole i lustra do dziś będące ozdobą wnętrz. Także łazienka pozostała taka jaka zaprojektowano ją w latach 20 XX wieku. Willa Domańskich i jej właściciele szczęśliwie przetrwali koszmar okupacji ( goszcząc w swym majątku około trzydziestu uchodźców z ogarniętej powstaniem Warszawy ) jak i trudne lata powojenne z dokwaterowaniami i dewastacją obiektu.

Właściciele dzisiaj

Dziś willa Domańskich posiada 2 odrębnych właścicieli. Jedno z bezdzietnego rodzeństwa Domańskich, w 2003 sprzedało swój udział rodzinie z Krakowa, a drugie, Danuta z Domańskich Lubelska, podarowała swoją część Stowarzyszeniu Miłośników Ziemi Krzeszowickiej w Krzeszowicach, do którego należy parter od wejścia po hiszpańskich schodach (część zachodnia). Prywatni właściciele mają główne wejście z holem (część wschodnia) oraz pokój z balkonem na piętrze (nad hiszpańskimi schodami).

Architektura

Zespół dworski Prochownia w Nawojowej Górze założony został na planie zbliżonym do prostokąta, z wieżą od strony zachodniej oraz ryzalitami od strony fasady południowej. Po wschodniej stronie willi zachowane są budynki stajni i wozowni, ozdobione attyką. Obok tzw. dom ogrodnika rośnie dąb. Od zachodu zamyka ogród aleja dojazdowa (ul. Prochownia), od strony wschodniej rozciąga się sad. Od strony południowej, przed frontem dworu, na linii dawnego podjazdu, rozciąga się trawnik, oddzielony od wyższego (południowego tarasu) kamiennym murkiem z balustradą ozdobioną postumentami z wazonami. Ogród na niższym tarasie podzielony jest na kwatery. Teren graniczy od południa z DK 79, a od północy z terenem przy rzece Krzeszówka.

Zabytkowe wyposażenie

• dwubiegowe murowane schody prowadzące na taras,
• wykusze na obu narożach w postaci wieżyczek,
• wieża na krańcu zachodnim,
• lwowskie meble, konsole i lustra,
• komplet sypialniany inspirowany motywami egipskimi, m.in. szafa, łoże, karnisze, nogi stołków w kształcie trąb słoni.
• kuchnia w stylu zakopiańskim zaprojektowana przez Stanisława Witkiewicza
• łazienka z wyposażeniem z lat 20. XX w.