Skwirtne to mała połemkowska wieś w powiecie gorlickim. Liczy niespełna 100 mieszkańców. Jest znana z zabytkowej cerkwii. Urzeka niezwykłymi widokami i jest miejscem spotkań piechurów wędrujących po Beskidzie Niskim.
Nazwa
Pochodzenie nazwy wsi nie jest do końca wyjaśnione. Być może nazwa pochodzi od nazwy małego potoczku o nazwie Skwira, który przepływa przez wieś, albo od słowa „skwirk” co w gwarze łemkowskiej oznacza modrzew.
Historia
Pierwsze informacje o wsi pochodzą z 1629 roku. Skwirtne było wówczas własnością rodu Gładyszów i liczyło 2 gospodarstwa wołoskie.
W 1784 roku roku we wsi mieszkało około 340 grekokatolików. W 1899 roku we wsi mieszkało 500 mieszkańców. Mieszkańcy wsi zajmowali sie głównie rolnictwem, rzemiosłem oraz bartnictwem. Wieś bardzo ucierpiała podczas I Wojny Światowej, a sporo gospodarstw zniszczono. Przez Skwirtne i wzgórze Banne przebiegały austriackie linie obronne. Po wojnie wybudowano nową szkołę, plebanię i czytelnię. W latach 30-tych większość mieszkańców przeszła na prawosławie, a do wsi przybył ksiądz. Z czasem zaczęły narastać konflikty między społecznością wsi, a władzami Polski dotyczące różnic językowych. II Wojna Światowa przyniosła kolejne problemy, ale było to tylko preludium wobec tego co wydarzyło się po wojnie. Zaraz po niej rozpoczęły się wysiedlenia. Mieszkańców Skwirtnego wywieziono w okolice Połtawy na Ukrainie. Tych co zostali dotknęła w 1947 roku Akcja „Wisła„. Łemkowie zostali wysiedleni na „ziemie odzyskane„.
Cerkiew greckokatolicka św. Kosmy i Damiana
W Skwirtnem znajduje się cerkiew greckokatolicka powstała w I połowie XIX wieku.
Cerkiew w Skwirtnem – Fot. Bartosz Twarowski
Ciekawostki
– Na terenie wsi, w pobliżu potoku odkryto ślady obozowiska łowieckiego datowanego na 9 tysięcy lat przed naszą erą.
– W 1977 roku Skwirtne padło ofiarą „spolszczania” nazw wsi łemkowskich i przez 4 lata funkcjonowała nazwa Skwierzyn – na szczęście tylko 4 lata.