Kukiełka podegrodzka jak wskazuje jej nazwa pochodzi z Podegrodzia – wsi z kasztelańskim rodowodem, będącej centrum kultury ludowej regionu Lachów Sądeckich. Zapiski i notatki o kukiełce podegrodzkiej znajdują się w różnych publikacjach regionalnych, etnograficznych, monografiach oraz zachowały sie w tradycji ustnej.
Tradycja
Kukiełka podegrodzka jest wypiekiem, nierozerwalnie związanym z jednym z ciekawszych i bardziej oryginalnych zwyczajów lachowskich zwanych „wiązowinami”. Dawniej tydzień po chrzcie rodzice chrzestni przysyłali do domu chrześniaka „kukiełkę” – dużą plecioną, przyozdobioną wzorami z ciasta, słodką drożdżową bułkę. Wypiekała ja zazwyczaj chrzestna matka. Poszczególne kukiełki różniły się wielkością a także bogactwem ozdób, co wynikało np. zamożność chrzestnych rodziców oraz powodów praktycznych jak wielkość pieca. Przepis na tę oryginalną bułkę oraz sposób jej wykonania i ozdobienia przekazywany był z pokolenia na pokolenie i przetrwał do dziś. Każda z osób piekących kukiełi ma swój niepowtarzalny sposób zaplatania warkoczy, układania kukiełki czy jej ozdabiania. Choć zwyczaj wiązowin zaniknął w Podegrodziu po II wojnie, to Kukiełka podegrodzka przeżywa swój renesans, gdyz wiele młodych pań uczy się je wypiekać. Obecnie kukiełki podegrodzkie piecze się na różnego typu przeglądy i pokazy regionalne, konkursy tradycyjnego pieczywa czy po prostu dla gości, którzy chcą spróbować tego smaku i poczuć często pamiętany z dzieciństwa zapach drożdżowego, słodkiego ciasta. Zawsze wzbudza zachwyt wyglądem, wybornym smakiem i aromatem.
Wygląd i smak
Kukiełka podegrodzka to podłużna, pięknie ukształtowana, wysoka plecionka z drożdżowego ciasta ozdobiona z wierzchu plecionymi warkoczami układanymi w warstwy i wzorami z ciasta. Skórka dolna przypieczona, górna brązowa, gładka, lśniąca przyozdobiona różnego rodzaju wzorami z ciasta. Miękisz ma kolor od kremowego do żółtego w zależności od użytych do wypieku dodatków, np. szafran. Ma podłużny kształ – długosć około 1,5 metra, wysokość: około 30 cm, szerokość: 0,5 m. Waga po wypieku to około 10 kg. Ma słodkawy smak i zapach charakterystyczny dla tego rodzaju pieczywa – pieczywa pszennego i wyrobów drożdżowych.
15.09.2010 Kukiełka podegrodzka została wpisana na Listę produktów tradycyjnych
źródło: www.minrol.gov.pl