Bochnia
MiastaZwiedzanie

Bochnia

Bochnia jedno z najstarszych małopolskich miast słynie przede wszystkim z kopalni soli. To ona dała początek miastu i decydowała o jego wzlotach i upadkach. Dziś to właśnie kopalnia jest podstawową atrakcją turystyczną miasta obok zabytkowego centrum i bazyliki. 

Podstawowe informacje

Bochnia jest siedzibą powiatu bocheńskiego. Leży nad Rabą  na granicy Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego. Miasto zamieszkuje około 30 tysięcy mieszkańców.

Nazwa

Nazwa miasta pojawia się już na początku XII wieku i z czasem ewoluowała. W różnych językach osadę nazwano Sal de BochegnaBochenoBochnya i Bochen. Nazwa pochodzi od starszego słowa Bochynia. Zmiana Bochynii w Bochnię nastąpiła w wyniku ściągnięcia fonetycznego. Nazwa pochodzi od rdzenia boch oznaczającego pierwotnie moczary.

Panorama centrum, fot. Bartosz Twarowski
Panorama centrum, fot. Bartosz Twarowski

Historia

Bochnia należy do najstarszych miast Małopolski. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1198 roku i jest związana z solą ważoną podarowaną klasztorowi Bożogrobców w Miechowie.

Odkrycie soli kamiennej w 1248 roku i powstanie żupy bocheńskiej doprowadziło w 1253 roku do nadania Bochni praw miejskich przez Bolesława Wstydliwego. Miasto ulokowano na prawie magdeburskim z przywilejami, jakie w owym czasie posiadał Wrocław. Osadę nazwano Bochnią. W dokumencie lokacyjnym wymieniono także niemiecką nazwę miasta Saltzberg, gdyż znaczna część mieszkańców miasta była niemieckojęzycznymi osadnikami ze Śląska.

Dzięki soli miasto rozwijało się gospodarczo, kwitł handel, miasto leżało na przecięciu szlaków handlowych – z Europy Zachodniej na Ruś i z Węgier nad Morze Bałtyckie.

Wiek XIV to najlepszy okres w historii miasta. Za sprawą Kazimierza Wielkiego powstały: ratusz, umocnienia obronne z basztami i bramami i szpital. Wtedy rozpoczęto też budowę bazyliki pod wezwaniem św. Mikołaja. W 1623 roku założono klasztor bernardynów. W tym czasie miasto słynęło też z cudownego obrazu maryjnego w kościele dominikanów, do którego przybywało wielu pątników z Małopolski, Śląska, Spisza i Orawy. Wtedy też utarło się powiedzenie, że „Bez Bochni i Wieliczki Polska nie warta łojowej świeczki”.

Druga połowa XVI wieku to początek zmierzchu świetności miasta. Wyczerpywanie złóż solnych i pożar w 1561 roku doprowadziły do powolnego upadku miasta. W wieku XVII Bochnia doznała kolejnych nieszczęść: epidemii, potopu szwedzkiego i zniszczenia urządzeń górniczych. W 1657 roku miasto zostało spustoszone przez oddziały Jerzego Rakoczego, a w 1662 przez Kozaków. W 1664 roku w Bochni pozostały 54 domy.

W wieku XVIII miasto dotknęły kolejne dwa pożary – w 1709 i 1751 r. Podczas wojny północnej, w 1702 r. Bochnia była terenem starć Augusta II Mocnego z Karolem XII. W 1768 roku miasto zajęły oddziały konfederacji barskiej, a w 1772 wojska rosyjskie, a w wyniku I rozbioru Polski Bochnia trafiła pod okupacją austriacką. Nowa administracja zlikwidowała klasztory, rozebrano resztki obwarowań i ratusz. Cały XIX wiek to czas działań przeciw zaborcy i szlachcie: rzezi galicyjskiej i powstań.

Odrodzenie miasta nastąpiło u schyłku XIX wieku. Do Bochni sprowadzali się nowi osadnicy, a miasto powiększono o okoliczne wsie. W 1856 roku wybudowano linię kolejową na trasie Kraków – Dębica. W 1886 roku założono pierwszą bibliotekę. Wkrótce powstały miejski wodociąg i kino.

Podczas I Wojny Światowej Bochnia znalazła się w obszarze zmagań Austro-Węgier z Imperium Rosyjskim, a podczas drugiej III Rzeszy z Rosją.

W 1939 roku w Bochni miała miejsce jedna z pierwszych masowych egzekucji hitlerowskich. Niemcy rozstrzelali 52 osoby w odwecie za zabicie 2 policjantów. W czasie wojny utworzono getto dla ludności pochodzenia żydowskiego. Rotmistrz Witold Pilecki po ucieczce z obozu Auschwitz-Birkenau w kwietniu 1943 roku ukrywał się krótko w Bochni.

Lata powojenne to okres stopniowego rozwoju miasta. Do granic miasta włączono okoliczne wsie. Powstały nowe osiedla – z największym Osiedlem Niepodległości na czele. Zbudowano obwodnicę miasta. Powstały 2 nowe kościoły: pod wezwaniem św. Pawła (na Wzgórzu Kolanowskim) oraz św. Jana Nepomucena w pobliżu Osiedla św. Jana.

W 1999 utworzono ponownie powiat bocheński. Kopalnię przekształcono w uzdrowisko i atrakcję turystyczną. Obecnie działają trzy szyby – Campi, Sutoris i Trinitatis.

Podziemny korytarz - Fot. Bartosz Twarowski
Kopalnia Soli – Fot. Bartosz Twarowski

Zabytki

Do najważniejszych zabytków Bochni zalicza się:

– Układ urbanistyczny, niezmieniony od XIII wieku. Rynek jest centralnym elementem średniowiecznego układu szachownicowego.

– Muzeum im. prof. Stanisława Fischera, dawny klasztor dominikanów. Jego najstarsze fragmenty mogą sięgać nawet XVI wieku.

– Kościół farny p.w. św. Mikołaja. Od 1997 roku posiada tytuł bazyliki mniejszej, od 2003 świątynia jest także kolegiatą. Wedle tradycji murowany kościół fundowała święta Kinga w 1253 roku. Obok stoi rekonstrukcja XVI wiecznej modrzewiowej dzwonnicy.

– Kopalnia soli

Ciekawostki

– Z Bochnią wiąże się legenda o pierścieniu Świętej Kingi. Gdy książę krakowski i sandomierski Bolesław poprosił króla Węgier o rękę jego córki Kingi. Królewna zwróciła się do swego ojca, aby w wianie nie dawano jej złota i kosztowności, ale kopalnię soli, którą chciała podarować swej przyszłej ojczyźnie. Król uposażył więc córkę najbogatszą kopalnią soli Siedmiogrodu – Prajd w Marmarosz. Kinga biorąc ją w posiadanie, wrzuciła do szybu swój zaręczynowy pierścień Polsce kazała szukać soli. Gdy ją wreszcie znaleziono, w Bochni, w pierwszym bałwanie soli odnaleziono pierścień.

– W uznaniu zasług Kazimierza Wielkiego dla Bochni w 1870 roku radni miejscy podjęli uchwałę: Na głównym rynku Bochni wystawiony ma być pomnik na cześć Króla Polskiego JMĆ Kazimierza III Wielkiego, któren był ojcem i wielkim dobrodziejem miasta Bochni. Pomnik w formie kolumny stoi na rynku bocheńskim do dziś.

– W 1999 roku na zaproszenie burmistrza Ewa Demarczyk przeniosła do Bochni swój teatr. Rok później władze miasta w ramach Dni Bochni zorganizowały cykl imprez „Ewa Demarczyk zaprasza do Bochni”. Artystce został nadany tytuł „Honorowego Ambasadora Bochni”.


Źródło:
– Wikipedia
– http://www.sztetl.org.pl/pl/article/bochnia/3,historia-miejscowosci/
– http://www.bochnia.pl/pl/turystyka/27_Przewodnik-po-miescie/63_Historia/129_Historia-miasta.html

Podobne wpisy

Zamek w Nowym Wiśniczu

Łukasz Kurbiel

Dolina ku Dziurze

Łukasz Kurbiel

Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Blechnarce

Łukasz Kurbiel

Ta strona korzysta z plików cookie. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuj Czytaj więcej