Fabryka Emalia Oskara Schindlera

Muzeum w Fabryce Emalia Oskara Schindlera to jedno z najnowszych i najciekawszych krakowskich muzeów. Otworzone 2010 r. na wystawie stałej "Kraków – czas okupacji 1939-1945" prezentuje okres niemieckiej okupacji miasta w latach 1939-1945.

Historia:

Fabryka Emalia Oskara Schindlera początkowo była założona jako "Pierwsza Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych "Rekord" Sp. z o.o." przez Izraela Kohna, Wolfa Luzera Glajtmana i Michała Gutmana w 1937r.  od stycznia 1938 r. mieściła się przy ulicy Lipowej 4. Po niespełna dwóch latach działalności, zaprzestała produkcji i została postawiona w stan upadłości. W listopadzie 1939 r. Oskar Schindler przejął zarząd powierniczy nad fabryką. Kolejno wydzierżawił znajdujące się tam budynki fabryczne, zmienił nazwę fabryki na "Niemiecka Fabryka Wyrobów Emaliowanych - Deutsche Emailwarenfabrik (DEF)" oraz rozpoczął jej rozbudowę.  W zakładzie oprócz produkcji naczyń emaliowanych zajmowano się produkcją zbrojeniową dla Wehrmachtu (m.in. łuski i zapalniki do pocisków).

Początkowo większość pracowników stanowili Polacy, lecz z czasem zaczęto zatrudniać coraz większą liczę Żydów. Od 1942 r. zaczęto przeprowadzać likiwidację getta krakowskiego - Żydów przenoszono do obozu pracy przymusowej w Płaszowie Płaszów. Dzięki staraniom Schindlera jego pracownicy zostali umieszczeni w barakach obozowych (jako część obozu Płaszów) przy fabryce. Schindler zapoczątkował aktywną opiekę nad pracownikami, utrzymując np. że wykwalifikowani robotnicy są niezbędni dla pracy fabryki, zaś próba zaszkodzenia im spowoduje wniesienie przez niego żądania o odszkodowanie od niemieckiego rządu.

W 1944 roku farbyka zatrudniała ok. 1100 pracowników. Kiedy w obawie przed zbliżającymi się wojskami Radzieckimi Niemcy przystąpili do likwidacji obozu Płaszów, O. Schindler przeniósł całą swoją fabrykę do Brünnlitz (dziś Brněnec) położonego w czeskich Sudetach. Aby uratować swoich pracowników - więźniów niemieckich, wraz ze swym księgowym Itzhakiem Sternem, opracował słynną "Listę Schindlera". Na jej mocy wykupił i przewiózł do nowej fabryki ponad 1100 osób - ocalając im tym samym życie. Więźniowie pracowali tam do 8 maja 1945 r. kiedy to zostali wyzwoleni. 

Historia fabryki i jej właściciela została opisana w powieści Schindler's Ark (Arka Schindlera) przez australijskiego pisarza Thomasa Keneally'ego. Na jej podstawie Steven Spielberg wyreżyserował film  Lista Schindlera (Schindler's List).

W 1947 r. fabryka została przejęta przez Skarb Państw. Od 1948 r. funkcjonował tutaj Zakład Wytwórczy Podzespołów Telekomunikacyjnych Telpod. 2005 r. fabrykę przejęło miasto Kraków. W 2007 fabryka została podzielona między dwie instytucje: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (Otware 10 czerwca 2010 r.) i Muzeum Sztuki Współczesnej.

Zobacz więcej zdjęć z Fabryki Emalia Oskara Schindlera >>>

Muzeum:

Na terenie Fabryki Shindlera Muzeum Historyczne Miasta Krakowa otworzyło wystawę stałą "Kraków – czas okupacji 1939–1945". Wystawa jest opowieścią o Krakowie i losach jego polskich i żydowskich mieszkańców w czasie II wojny światowej, ale też o Niemcach – okupantach, którzy pojawili się tutaj 6 IX 1939 roku i brutalnie przerwali wielowiekową historię polsko-żydowskiego Krakowa. 

Muzeum w Fabryce Shindlera daleko od zwykłego muzuem - gabloty z pamiątkami z minionych czasów. Zespół złożony z krakowskich specjalistów (Katarzyna Zimmerer, Grzegorz Jeżowski, Edyta Gawron, Barbara Zbroja), kierowany przez kuratorkę wystawy Monikę Bednarek, przygotował narrację złożoną z dokumentalnych zdjęć, relacji świadków historii, filmów dokumentalnych i prezentacji multimedialnych, które razem tworzą chronologicznie ułożoną wizję dziejów miasta. Wystawa ukazuje tragedię wojny w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, ale też codzienność okupowanego Krakowa, utrwaloną w zwykłych przedmiotach, fotografiach, gazetach, dokumentach osobistych i urzędowych.

Autorzy aranżacji plastycznej: scenograf Michał Urban i reżyser Łukasz Czuj nadali ekspozycji charakter opowieści teatralno-filmowej. Scenograficzne rekonstrukcje autentycznych przestrzeni miejskich są zderzone z instalacjami rzeźbiarskimi, metaforycznie ujmującymi historię wojennego Krakowa. Widz wędruje przez miasto: idąc wybrukowanymi ulicami wchodzi do fotografa, autentycznego fotoplastykonu działającego niegdyś przy ulicy Szczepańskiej, wsiada do tramwaju, przez okna którego ogląda film z życia miasta, przechodzi przez ciasny labirynt getta ze znajdującym się w nim mieszkaniem żydowskim, by potem wraz jego mieszkańcami znaleźć się w obozie w Płaszowie. U fryzjera podgląda zamach na Koppego, a za chwilę, przez okno mrocznej piwnicy, obserwuje uliczną łapankę. W końcu, w ufortyfikowanym mieście, oczekuje na wkroczenie Armii Czerwonej. Puentą wystawy jest instalacja rzeźbiarska – „Sala wyborów” – symbol etycznych dylematów i postaw w czasie wojny.

W 45 przestrzeniach wystawienniczych przeszłość Krakowa została wykreowana w taki sposób, by każdy ze zwiedzających mógł bezpośrednio dotknąć historii oraz poczuć emocje mieszkańców miasta z okresu wojny. Rozbudowane multimedia (30 interaktywnych stanowisk z monitorami dotykowymi, 70 ścieżek dźwiękowych, 15 wideoprojektorów), tworzą nowoczesną i atrakcyjną dla widza formę przekazu muzealnego.

Motto wystawy to „Fabryka pamięci”

Tweet