Bazylika katedralna Narodzenia NMP w Tarnowie to najważniejszy obiekt sakralny w mieści pochodzący z XIV wieku. Kościół jest budowlą gotycką zwieńczoną dominującą nad miastem ponad 70 – metrową wieżą.
Historia
Kościół powstał w I połowie XIV w. Od początku nosił wezwanie Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. W 1329 roku odbyła się w nim konsekracja biskupia Jakuba Strepy – późniejszego arcybiskupa halicko-lwowskiego. W 1400 roku biskup krakowski Piotr Wysz podniósł kościół do godności kolegiaty, powołując przy nim Kapitułę Kolegiacką, która w czasie erygowania liczyła 3 prałatury i 2 kanonie.
Pod koniec XVIII wieku, w związku z utworzeniem przez papieża Piusa VI Diecezji Tarnowskiej, świątynia otrzymała tytuł katedry.
Wnętrze katedry, fot. Wikimedia Commons/Andrzej O
Kościół rozbudowywany był w XVIII i XIX wieku. W latach 1889-1897 miała miejsce gruntowna, neogotycka, przebudowa. W 1898 roku, z okazji 50-lecia panowania Franciszka Józefa I na wieży katedry umieszczono złoconą koronę. List Apostolski „Cum beatissima” z 1972 nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. W latach 1957-1960 odrestaurowano wnętrze; ostatni remont bazyliki miał miejsce w 2007 roku.
Wnętrze
Budowla jest trzynawowa, z wydłużonym prezbiterium, zamkniętym trójboczną absydą. W nawie południowej znajdują się: kaplica Rozesłania Apostołów (ufundowana w 1415 roku przez rycerstwo powracające spod Grunwaldu), kruchta (z XVI wieku) i kaplica Krzyża Świętego (z około 1400 roku. W nawie północnej znajduje się kaplica św. Anny i kaplica Serca Pana Jezusa.
W prezbiterium umieszczono nagrobek Jana i Jana Krzysztofa Tarnowskich oraz Z. Ostrogskiej oraz nagrobek J. i Z. Ostrogskich (1612-20, barokowy z alegorycznymi rzeźbami, wykonany przez J. Pfistera)
Pod chórem muzycznym znajdują się bogato rzeźbione stalle kanonickie z końca XV wieku. Polichromia wnętrza pochodzi z lat 1957-60.